Pomysły, zdjęcia i inspiracje Grób Pański 

Pomysły, zdjęcia i inspiracje Grób Pański: w galerii DAYENU DESIGN Groby Boże bardziej przypominają artystyczne instalacje. I dobrze. Bo sztuką sakralną powinni zajmować się artyści, najlepiej tacy, którzy przejawią również wrażliwość liturgiczną. Sprawdźcie najlepsze inspiracje!

Przygotowując galerię Grobów Pańskich z przykrością zauważamy, że zdecydowana większość prac jest przykładem na to, jak tego nie robić. Po stworzeniu więc list najczęstszych błędów oraz porad, czego unikać (tekst >>> 5 grzechów głównych) i jak rozpocząć pracę (pomysły ja zrobić Grób Pański), przechodzimy do kolejnej części poradnika. Oto galeria z najlepszymi pomysłami jak zrobić Grób Pański i jak zrobili to najlepsi. Tu powinniśmy zakrzyknąć: “Inspirujcie się!” Ale dodamy tylko, że inspiracja to nie to samo co kopia, duplikat czy plagiat. Inspirujcie się ideą, nowatorskim sposobem myślenia, odwagą, rozmachem. Twórzcie na chwałę Pana, tak, by dzieło było odblaskiem Jego piękna i przyciągało do Niego ludzi!

Jaki kolor ma zmartwychwstanie? Jeden z pomysłów na Grób Pański to nadanie mu jednolitego koloru!

POMYSŁ PIERWSZY: KOLOR

Rozpoczynamy od podstawowego pojęcia w sztuce, czyli barwy. Warto zwrócić uwagę, jaki kolor powinien dominować w naszej kompozycji. Jednym z ciekawych pomysłów jest nadanie całości jednolitej kolorystyki. To z pewnością uporządkuje chaos, który zazwyczaj pojawia się w obrębie Grobu Pańskiego. Jaki to będzie kolor? Tu wybór pozostawiamy twórcom. Może być w całości złoty i symbolizować chwałę, a może biały jak szaty zmartwychwstałego Pana. Przedstawiamy jako przykład i inspiracje Grób Pański wykonany przez artystkę Agatę Kleczkowską dla Kościoła Wizytek w Warszawie. Został on w całości utrzymany w ciemnej, matowej kolorystyce w stylu niderlandzkich mistrzów malarstwa XVII wieku. Zachwyca prostą formą i głęboką wymową. Mroczna martwa natura mocniej niż znicz mówi o bólu śmierci, a kwiaty i owoce o sile życia.

DRUGI POMYSŁ: SZTUKA!

Skoro jesteśmy już przy mistrzach malarstwa, prostym, szybkim i minimalistycznym pomysłem jest ustawienie wydruku bądź oryginału dzieła sztuki, które do tajemnicy zmartwychwstania nawiązuje. Nie obok, w środku czy przed Grobem Pańskim, ale zamiast. W wolnej domenie znajdziemy niezliczoną ilość wartościowych prac, od anonimowych bizantyjskich i średniowiecznych artystów, po wielkie nazwiska renesansu, baroku i oświecenia. Osoby wrażliwe na piękno współczesnej sztuki mogą również pokusić się o wybór współczesnych twórców. Oczywiście, tylko i wyłącznie po uzyskaniu wcześniejszej zgody od nich. Tu świetny przykład z krakowskiego kościoła ojców zmartwychwstańców. Ciemnica została wykona tylko z jednego, długiego kawałka nadrukowanego płótna. Znalazła się nam nim reprodukcja symbolicznej fotografii współczesnej artystki, Laury Makabresku. Tylko tyle i aż tyle, bo obraz sam zachęca do kontemplacji.

Ciemnica wykonana w kościele ojców Zmartwychwstańców w Krakowie. W centrum kompozycji wydruk pracy Laury Makabresku. Pomysł aranżacji ks. Lucjan Bartkowiak. (fot. Piotr Baran)

IDEA TRZECIA: ŚWIATŁO ZMARTWYCHWSTAŁEGO PANA!

W Liturgii Paschalnej światło odgrywa niesamowicie ważną rolę. Można więc tak je wykorzystać, aby Grób Pański o tym Świetle mówił. Opcje są dwie: albo ciemność, półmrok, albo wszystko lśni. Przy drugiej, nieco ryzykownej opcji, trzeba znaleźć odpowiedni balans. Kompozycja ma być świetlista i błyszcząca, ale nie aż tak, by przyćmiewać Światło Chrystusa.

Grób Pański i Zmartwychwstanie mocno kojarzy się ze światłem, więc to jak wykorzystamy jego obecność ma ogromny wpływ na całość kompozycji. Niech wszystko lśni, ale nie przyćmiewa blasku Chrystusa!

Doskonałym przykładem jak pokazać blask, i to nawet bez użycia ani jednej lampki, jest praca HS – Holy Spirit. Ta artystyczną instalację wykonał w kościele St Michael’s w Camden, Maciej Urbanek. My jesteśmy nią zachwyceni, choć oczywiście, ogromną część pracy, wykonuje tu gotycka świątynia, więc nie jest to pomysł dla każdej polskiej parafii.

Inny przykład, prosto z Krakowa to Grób Pański przy klasztorze ojców dominikanów. Autorem tej instalacji jest artysta grafik i brat dominikanin, Jacek Hajnos OP. Poprzez zamkniętą konstrukcję grobu dostęp do naturalnego światła został ograniczony, a metaliczna powierzchnia rozprasza światło nienaturalne, niebiańskie, niezwykłe. Dzięki temu jeszcze mocniej możemy poczuć, że bierzemy udział w wydarzeniu nadprzyrodzonym. Dodatkowo, atmosfera półmroku pozwala nam kontemplować tę tajemnicę Nocy Paschalnej nawet w biały dzień.

Rozproszone, nadnaturalne światło odgrywa znaczną rolę w Grobie Pańskim przy klasztorze ojców dominikanów w Krakowie. Grób zaprojektował krakowski artysta i dominikanin Jacek Hajnos OP.

POMYSŁ CZWARTY: NIEBO I ZIEMIA!

Zmartwychwstanie to okrzyk zwycięstwa: możesz wszystko, nie ma ograniczeń, kresu, granic, śmierci. Dlaczego więc zamykać kompozycję w ciasnej kaplicy? Skoro niebo i ziemia oddają Bogu chwałę, niech całą świątynię wypełnia przejmujący klimat Sepulchre. Szukacie konkretnych pomysłów na Grób Pański z rozmachem? Proszę bardzo! Po lewej inspiracja z taflą wody – zamień posadzkę kościoła w symboliczne źródło. Wody Jordanu, Morza Czerwonego, wody Chrztu Świętego to kolejne mocne akcenty Triduum, które w ten sposób mogą być wyeksponowane. A jeśli marzy Ci się coś bardziej ulotnego, stwórz Grób Pański pod samym sklepieniem świątyni. Po prawej stronie znajduje się przykład artystycznej instalacji Arabella Dorman dla katedry w Canterbury. Dla jasności, w tym konkretnym przypadku nie są to tylko kolorowe flagi, ale ubrania należące do uchodźców, którzy przeprawiają się przez morze w poszukiwaniu lepszego życia.

Twórz z rozmachem! Grób Pański nie musi być w małe ciasnej kaplicy, może zajmować całą przestrzeń świątyni (patrz: Arabella Dorman)

PIĄTY POMYSŁ: MATERIAŁY!

Materiały to nie tylko budulec. One również niosą w sobie ukrytą symbolikę. Oczywiście, o ile nie jest to importowany plastik!

Pierwsza kategoria to rzeczy naturalne. Ziemia, glina, piasek, popiół, suche rośliny, tkaniny organiczne – to wszystko naturalne inspiracje Grób Pański. Co z nich zrobisz, zależy wyłącznie od Ciebie. Ale proste materiały kochają prostą formę.

Papier również zaliczamy do ekologicznych materiałów. Bynajmniej, nie chodzi nam tu o brystole i kartki z wykaligrafowanymi flamastrami hasłami wielkanocnymi. Przecież papier to także origami! Kwiaty, ptaki, a nawet całe konstrukcje są w stanie nadać przestrzeni wielowymiarowości. Bądźcie kreatywni!

A skoro już o wielowymiarowości mowa, przestrzeń możemy łatwo i szybko zaaranżować poprzez różnego rodzaju sznurki, linki, paski, taśmy. W tym systemie linii jest coś fascynującego, co zaprasza do wejścia do wewnątrz. Świetnym przykładem jak wykorzystać zwykłe białe sznurki są Groby Pańskie wykonane przez artystów Akademii Sztuk Pięknych w Kościele św. Ducha oo. paulinów przy ul. Długiej. Zobaczcie, jak sznurki zostały wykorzystane tam w roku 2017, a jak w 2018.

Liny, sznurki, taśmy to szybki i tani sposób, by zaaranżować przestrzeń. Nie tylko instalacji artystycznej, ale też Grobu Bożego.

A PO SZÓSTE: NAPISY!

Napis może być, ale nie musi! Używając słów, rób to ostrożnie. Najbezpieczniejsze są tu cytaty z Pisma Świętego. O tym, żeby nie używać haseł, które mogą obrażać, piętnować lub nawiązywać do sytuacji politycznej pisaliśmy już wcześniej. Teraz pora na wygląd tekstu. Bowiem liternictwem można się bawić! Kto powiedział, że stylistyka wielkanocnych haseł nie może nawiązywać do ładnych plakatów i kolorowych reklam. Albo nawet do ulicznego graffitti. Może!

I PO SIÓDME: KWIATY!

Niektóre kościoły zbierają datki na kwiaty do Grobu Bożego już od początku Wielkiego Postu. A co, jeśli powiemy, że kwiaty nie są konieczne? Na pewno nie cmentarne chryzantemy. Można przecież zamiast tego zrobić egzotyczny ogród albo nawet całą palmiarnię! A nasza ulubiona inspiracja Grób Pański to… ogród oliwny w kościele zmartwychwstańców w Krakowie, pomysł o. Lucjana Bartkowiaka. Zwróćcie przy okazji uwagę na to, w jaki sposób zasłonięta jest donica!

Kwiaty do Grobu Bożego to nie teologiczna prawda, ale propozycja. DAYENU design proponuje coś innego: drzewka oliwne! Piękne, zielone i jakże symboliczne!

A PO ŚMIERCI BĘDZIE GRÓB / ZMARTWYCHWSTANIE!

Zauważyliście, że nie ma tu nigdzie figurki z martwym Jezusem? To nie przypadek. Jeśli już masz takie cudo na zapleczu kościoła, z pokolenia na pokolenie zagraca zakrystię, a może chowasz je na chórze tuż obok Bożonarodzeniowych figurek do szopki… chowaj je dalej! A jeśli już chcesz je wyeksponować, zastanów się jak. Może owinięte w płótno, przykryte całunem?

Poniżej raz jeszcze doskonały przykład z Bazyliki Trójcy Świętej przy klasztorze ojców dominikanów w Krakowie. Autor instalacji, Jacek Hajnos, nie tylko ukrył ciało w płótnie, ale je podwiesił, wywyższył. Można się zastanawiać przez to, czy jest to jeszcze grób, czy już zmartwychwstanie. Ten uniesiony w górę Chrystus nasuwa nam od razu skojarzenie z Listem do Efezjan. Czytamy: “Wskrzesił Go z martwych i posadził po swojej prawicy na wyżynach niebieskich, ponad wszelką Zwierzchnością i Władzą, i Mocą, i Panowaniem, i ponad wszelkim innym imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku, ale i w przyszłym. I wszystko poddał pod Jego stopy!” Te stopy umieszczone są na takiej wysokości, że nie tylko znajdują się na pierwszym planie, ale też powyżej nas samych. Czy można bez zbędnych słów, banerów, kwiatów, styropianów, złotek i tiulowych dekoracji przedstawić zmartwychwstanie, poruszyć odbiorcę i zaprosić go do modlitwy? Można.

Uniesiony w górę Chrystus to doskonały przykład na to jak zrobić Grób Pański, by nie zatrzymać się na śmierci. Autorem projektu w Bazylice ojców dominikanów w Krakowie jest brat Jacek Hajnos OP.

Przebite stopy Chrystusa znajdują się na pierwszym planie w Grobie Pańskim autorstwa Jacka Hajnosa w Bazylice Trójcy Świętej przy klasztorze ojców dominikanów w Krakowie.

DO DZIEŁA!

Dosłowność jest tym, co zabija tajemnicę Boga. Tworząc Grób Boży czy ciemnicę miejmy na uwadze, by w kościele nie robić więzienia i cmentarza, a także by na cierpieniu i śmierci nie zakończyć przekazu. Spróbujmy poprzez sztukę pomóc innym doświadczyć Boga i Jego miłości, zasmakować wolności i potęgi życia! Święta Wielkanocne to najradośniejszy czas roku! A więc Artyści, do dzieła!